Het verband tussen touch-screens op mobiele apparaten (MATS) en musculoskeletale klachten; een systematische review uit 2017

11 januari 2018

Soort onderzoek
Systematische review uit 2017

 

Over het onderwerp
Het gebruik van mobiele apparaten met touch-screens (hierna afgekort als MATS) is de afgelopen jaren flink toegenomen. In de Verenigde Staten werd er in 2015 gemiddeld 3 uur per dag gebruik gemaakt van MATS. Dit is een verdubbeling ten opzichte van het gemiddelde gebruik van MATS in 2012 (1,5u per dag). Verwacht wordt dat het in de toekomst nog verder zal toenemen.

Naast de potentiële negatieve effecten op het sociale aspect, mentale welzijn en gedrag (relatie, depressie en de kwaliteit van slapen) zijn er zorgen dat het gebruik mogelijk negatieve consequenties heeft op het musculoskeletaal systeem. MATS onderscheiden zich met traditionele elektronische apparaten zoals desktops en laptops. Dit komt door de draagbaarheid en de wijze waarop zij worden bediend. MATS kunnen daardoor tot verschillende musculoskeletale klachten leiden. Omdat MATS zo draagbaar zijn, kunnen zij eenvoudig worden gebruikt op niet traditionele werkplekken en werkhoudingen, bijvoorbeeld op de bank of in het openbaar vervoer. Door het ontwerp van MATS is het niet mogelijk om met de vingers en pols te rusten op de oppervlakte van het scherm, dat kan tot ongemakkelijke nek- en schouderhoudingen leiden. Het gevolg is dat een tablet of smartphone voor meer musculoskeletale stress op de nek en pols zou zorgen dan wanneer iemand gebruik zou maken van een desktop met toetsenbord.

 

Aanleiding onderzoek
Door de huidige bevindingen zijn er zorgen dat het gebruik van MATS voor een verhoogd risico op musculoskeletale klachten kunnen zorgen. Informatie rondom de associaties tussen musculoskeletale klachten/blootstellingen en MATS is daardoor belangrijk voor het begrijpen van potentiële musculoskeletale problematiek.

 

Doel van het onderzoek
Het doel van de studie was het systematisch herzien van de huidige beschikbare literatuur die relevant is aan musculoskeletale klachten en geassocieerd worden met het gebruik van MATS. De gesynthetiseerde informatie kan als richtlijn dienen voor het juiste gebruik van MATS en het overzichtelijk maken van de gebieden waar behoefte aan is voor nader onderzoek.   

 

Methode
De auteurs van de systematische review hebben artikelen tot en met juni 2016 gebruikt en hebben hiervoor de volgende databanken geraadpleegd: EMBASE, Medline, Scopus, PsycINFO. De sleutelwoorden waren "keywords describing MTSD, musculoskeletal symptoms (e.g. pain, discomfort) and musculoskeletal exposures (e.g. posture, muscle activity). Twee onderzoekers hebben elk onafhankelijk van elkaar de artikelen gescreend, hier vervolgens relevante data uit gehaald en beoordeeld op methodologische kwaliteit. Studies werden geïncludeerd wanneer 1) de studie het gebruik van MATS en de associatie op musculoskeletale uitkomstmaten heeft onderzocht  en 2) de studie een origineel onderzoek heeft beschreven in het Engels. Studies werden geëxcludeerd wanneer zij het gebruik van MATS als interventie voor gezondheidsproblematiek hebben ingezet of wanneer het werd ingezet voor het beoordelen van de gang.

 

Data extractie
Vanwege de heterogeniteit van de studiedesigns, methodes, uitkomstmaten en gepresenteerde data was het niet mogelijk om een (statistische) meta-analyse uit te voeren en hebben de auteurs een gestructureerde narratieve datasynthese uitgevoerd. Voor de narratieve datasynthese is er door twee recensenten, onafhankelijk relevante data van alle artikelen gebruikt en beoordeeld op methodologische kwaliteit. Een meningsverschil werd opgelost door overleg of door het raadplegen van een derde recensent. Bevindingen uit de artikelen zijn beschreven en gesynthetiseerd in een narratief format.    

Er is van de geïncludeerde studies, data gebruikt uit de volgende categorieën: doel van de studie, studiedesign, studiepopulatie, musculoskeletale symptomen (indien van toepassing), musculoskeletale blootstelling en/of fysiologische reacties (indien van toepassing), statistische analyses en resultaten. Op elke categorie is er gescoord (positief, negatief, onduidelijk, onvoldoende informatie beschikbaar of niet van toepassing).

 

Resultaten
Er zijn in totaal 9.908 artikelen gescreend op criteria en daarvan zijn er 45 artikelen geïncludeerd in de systematische review. De geïncludeerde studies betroffen cross-sectionele onderzoeken, patiënt-controleonderzoeken of experimentele studie designs. De geïncludeerde studies zijn gepubliceerd in 2007 tot en met 2016 en beschrijven metingen bij patiënten van ≈6 tot 67.5 jaar oud. Hiervan was er in 40 artikelen een onderzoekspopulatie van (met name jong-) volwassenen en 4 artikelen met jonge kinderen en pubers.

Cross-sectionele studies hebben de aspecten van smartphones en tablets (zoals gebruiksduur en/of houding waarin het apparaat werd gebruikt) onderzocht. Experimentele- en patiënt controleonderzoeken hebben onderzoek  gedaan naar de gebruiksduur, kenmerken (zoals touch-screen formaat, type keyboard en vormgeving apparaat), uitgevoerde taken (spelletjes, browsen op het internet, lezen, het kijken van videos) en de plek waar het apparaat is gebruikt. 

De geïncludeerde studies hebben minimaal 14.3%, maximaal 85.7% en gemiddeld 55.7% gescoord op de methodologische kwaliteitsschaal. Iets minder dan een derde deel van de geïncludeerde studies (n= 13/45) heeft 50% of hoger gescoord. Op één studie na hebben alle studies 'negatief' of 'onduidelijk' gescoord op de onderdelen musculoskeletale symptomen, musculoskeletale blootstellingen en/of fysiologische reacties omdat er geen gestandaardiseerde metingen van acceptabele kwaliteit zijn gebruikt.

In 17 artikelen is er een associatie gerapporteerd tussen musculoskeletale symptomen en het gebruik van MATS. De associatie betreft gerapporteerde pijn, ongemak of klachten in de nek- en schouder, de rug en de bovenste extremiteit (bovenarm, onderarm, pols, vingers en duim). De mate van symptomen zijn met behulp van een visual analogue scale of nummeric rating scale, Likert scale, Borg's category ratio scale, lichaamskaart of vragen gericht op de aanwezigheid van symptomen in kaart gebracht. De prevalentie ligt het hoogst (van 26.3% tot 60%) bij nek en schoudersymptomen. Met name het gebruik van tablets in combinatie met gamen zorgt voor klachten in de nek- en schouder. Mensen die verslaafd zijn aan smartphones en/of tablets hebben gemiddeld meer ongemak in de nek en schouder dan mensen die niet verslaafd zijn. De systematische review heeft geen concrete definitie van tablet- en smartphoneverslaving gedefinieerd, echter word er wel gesproken over onderzoeksgroepen die 'langer dan 4 uur per dag' en 'korter dan 4 uur per dag' gebruik maken van tablets en/of smartphones. 

In een van de studies was de prevalentie van pijn in diverse lichaamsregio's hoger bij participanten die meer dan twee uur per dag gebruik maakten van smartphones dan de participanten die er minder dan twee uur per dag gebruik van maakten. In een andere studie blijkt schermformaat een significante maar zwakke corelatie te hebben met pijn in de pols. In een patiënt-controleonderzoek en enkele experimentele studies wordt ongemak en pijn in de distale bovenste extremiteit geassocieerd met het gebruik van MATS.

Musculoskeletale blootstellingen (houdingen en spieractiviteit) die geassocieerd worden met MATS zijn in 38 studies onderzocht. De variabelen rondom houdingen omvatten hoek/graden van het hoofd, de nek, craniocervicaal, de schouder, de distale bovenste extremiteit (elleboog, pols, vingers en duim), flexie/extensie, zwaartekracht op het hoofd en de nek, algehele postuur en variatie in beweging. Deze variabelen zijn gemeten door middel van systemen met bewegingsanalyse, foto of videoanalyses, range of motion meters of elektronische goniometers. Spieractiviteit van de m. trapezius pars descendens, de cervicale extensoren en de distale spieren van de bovenste extremiteit werd gemeten door middel van elektromyografie.In twee patiënt-controleonderzoeken is er een associatie gemaakt tussen een hoge mate van smartphonegebruik tijdens het staan en een grotere flexie in de nek gepaard met protractie van de schouders. Aanvullend daarop zijn er twee patiënt-controleonderzoeken die een grotere mate van hoog- en laag cervicale flexie en een hogere mate van spieractiviteit in de m. erector spinae en m. trapezius pars descendens hebben waargenomen.

In een experimentele studie is er een vergelijking gemaakt tussen traditionele elektronische apparaten ten opzichte van MATS bij jonge kinderen. Uit dit onderzoek blijkt een (statistisch significant) hogere mate van flexie in de nek, flexie/elevatie van de schouder, craniocervicale- en cervicothoracale flexie bij het gebruik maken van een tablet met stylus vergeleken met het gebruik van een desktop computer. Ook de spieractiviteit in de m. trapezius pars descendens en de m. erector spinae was hoger bij het gebruik van de tablet ten opzichte van het gebruik van het toetsenbord van een desktop computer. Daarentegen was de spieractiviteit van de m. trapezius pars descendens lager bij het gebruik van een smartphone dan bij het gebruik van een desktop computer, dit was echter geen significant verschil.

Er zijn 11 studies die de associatie tussen fysiologische reacties en MATS hebben onderzocht. Deze studies omvatte ondermeer metingen van de drempelwaarde van drukpijn, spiervermoeidheid, waargenomen inspanning, cervicale 'herpositioneringfout', knijpkracht, handfunctie en de grootte van de n. medianus. De studies hebben een significant lagere drempelwaarde van drukpijn in de m. trapezius bij de interventiegroepen met smartphoneverslaving ten opzichte van de controlegroepen zonder smartphoneverslaving gerapporteerd.

In diverse patiënt-controleonderzoeken is een verminderde knijpkracht, meer moeite met het juist herpositioneren van de cervicale wervelkolom (cervicale herpositioneringfout) en een verminderde handfunctie gerapporteerd bij groepen met een hoge mate van smartphonegebruik.

 

Conclusie
Er is enig bewijs dat het gebruik van MATS en factoren zoals de duur, taken en houding geassocieerd kunnen worden met musculoskeletale klachten. Het bewijs is met name gelimiteerd omdat de kwaliteit van de studies laag waren. Er is nader onderzoek noodzakelijk om een richtlijn te kunnen ontwikkelen voor het verstandig gebruik maken van MATS.

 

Voorlopige aanbevelingen voor het gebruik van MATS

  • Vermijd buitensporig gebruik
  • Vermijd langdurig statische houdingen
  • Varieer met lichaamshouding en de stand van het hoofd, de nek en distale extremiteiten.
  • Vermijd ongemakkelijke houdingen bij langdurig en repetitief gebruik. 
  • Positioneer MATS op een hoogte om druk op het hoofd, de nek en bovenste extremiteit te balanceren.
  • Wanneer MATS op ooghoogte worden gehouden, kan dit voor een neutrale positie van het hoofd en de nek zorgen. Het kan echter nadelig zijn voor de bovenste extremiteit.
  • Wanneer MATS rond heuphoogte worden gedragen is dit voordelig voor de bovenste extremiteit maar nadelig voor het hoofd en de nek.
  • Voor langdurig gebruik wordt het aanbevolen om een MATS met behulp van een accessoire te ondersteunen.
  • Vermijd een hoge mate van repetitieve bewegingen zoals langdurig typen of swipen.
  • Vermijd forcerende inspanning zoals het vasthouden van een grote of zware MATS in één hand voor langere tijd.

 

Bron: Toh, S. H., Coenen, P., Howie, E. K., & Straker, L. M. (2017). The associations of mobile touch screen device use with musculoskeletal symptoms and exposures: A systematic review. PLoS ONE, 12(8), e0181220. http://doi.org/10.1371/journal.pone.0181220, online beschikbaar via: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5546699/pdf/pone.0181220.pdf

Vertaald en samengevat door: Nick Pouw

NB: Discussiepunten uit de systematische review worden in deze samenvatting buiten beschouwing gelaten. Voor meer data uit de onderzoeken die in de systematische review zijn gebruikt, wordt er verwezen naar het originele artikel.

Gerelateerd:


« terug naar het overzicht